Τα αιώνια χημικά
και το εξωφρενικό κόστος απορρύπανσής τους
Κυλήστε τον κέρσορα προς τα κάτω / scroll
Εκτίμηση κόστους:
Ali Ling / Πανεπιστήμιο St. Thomas, Σχολή Μηχανικών, ΗΠΑ
Hans Peter Arp / Νορβηγικό Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας -
Νορβηγικό Γεωτεχνικό Ινστιτούτο
Raphaëlle Aubert / Le Monde
Ευρυδίκη Μπερσή / Reporters United
Κείμενο: Ευρυδίκη Μπερσή / Reporters United
Εικονογράφηση: Τζωρτζίνα Χολέβα / Spoovio
Ψηφιακός σχεδιασμός: Δάφνη Καράβολα / Reporters United
Πριν από ογδόντα χρόνια οι επιστήμονες δεν γνώριζαν πώς παρασκευάζονται τα PFAS. Τώρα κανείς δεν ξέρει πώς μπορούμε να απαλλαγούμε από αυτά.
Σχεδόν κάθε μόριο PFAS που έχει συντεθεί ποτέ υπάρχει ακόμα. Ακόμη κι αυτά που έχουν διασπαστεί, έχουν μετατραπεί σε άλλα PFAS.
Τα «αιώνια χημικά» βρίσκονται στο έδαφος, στις σταγόνες της βροχής, στα τρόφιμα, στο αίμα μας. Μπορούν να προκαλέσουν καρκίνους, διαταραχές στο ορμονικό και ανοσοποιητικό σύστημα και πολλά άλλα.
Τα PFAS εκπέμπονται στο περιβάλλον από τα εργοστάσια που τα παράγουν ή από αυτά που τα χρησιμοποιούν στην παραγωγική τους διαδικασία.
Υγρά απόβλητα που περιέχουν PFAS απορρίπτονται απευθείας σε ποτάμια, λίμνες και θάλασσες.
PFAS σε αέρια μορφή εκπέμπονται από τις καμινάδες των εργοστασίων και επικάθονται στο έδαφος. Βιομηχανικά και άλλα στερεά
απόβλητα που περιέχουν PFAS συχνά καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής.
Τα PFAS εισέρχονται στον ανθρώπινο οργανισμό μέσω της τροφής, της εισπνοής ή της επαφής με το δέρμα.
Ορισμένα παραμένουν στο σώμα μας και μπορούν να βλάψουν την υγεία μας. Κάποια αποβάλλονται και καταλήγουν στα λύματα.
Κάθε πυρκαγιά που κατασβέστηκε ποτέ με τη χρήση αφρών PFAS, κάθε άσκηση πυρόσβεσης που έγινε ποτέ χρησιμοποιώντας αυτούς τους αφρούς έχει απελευθερώσει PFAS στο περιβάλλον.
Είναι όλα εκεί. Ακόμα.
Εχουν απορροφηθεί από το έδαφος και από τα κτίρια και εκλύονται επηρεάζοντας νερό, οικοσυστήματα και ανθρώπους.
Πολλά προϊόντα καθημερινής χρήσης περιέχουν PFAS. Τα σκουπίδια μας κάποια στιγμή θα αποσυντεθούν, τα PFAS μέσα σε αυτά, όμως, όχι.
Υγρά στραγγίσματα από τους χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων ρυπαίνουν με PFAS υπόγεια ύδατα και ποτάμια. Τα αέρια που εκλύονται από τους χώρους υγειονομικής ταφής επίσης περιέχουν PFAS.
Ακόμα και σήμερα διασπείρουμε PFAS απευθείας στις καλλιέργειες με τουλάχιστον τέσσερις τρόπους:
1. Φυτοφάρμακα που περιέχουν PFAS χρησιμοποιούνται ακόμα.
2. Λυματολάσπη που δεν έχει ελεγχθεί ως προς την περιεκτικότητά της σε PFAS χρησιμοποιείται ως λίπασμα.
3. «Ανακτημένα ύδατα», δηλαδή νερό από τις εξόδους των βιολογικών καθαρισμών που δεν έχει ελεγχθεί ως προς την περιεκτικότητά του σε PFAS χρησιμοποιείται για άρδευση.
4. Σταγονίδια που περιέχουν PFAS αιωρούνται στην ατμόσφαιρα και πέφτουν στο έδαφος με τη βροχή.
Η χημική βιομηχανία γνωρίζει τους κινδύνους των PFAS εδώ και επτά δεκαετίες.
Όταν τα νομικά προβλήματα και οι απαγορεύσεις την υποχρέωσαν να εγκαταλείψει την πρώτη γενιά PFAS, δημιούργησε
νέα, μικρότερα PFAS.
Αυτά είναι εξίσου αδύνατο να καταστραφούν όπως και τα προηγούμενα, αλλά κινούνται πολύ περισσότερο. Ανιχνεύονται πλέον παντού, ιδίως στα φυτά και το νερό - και συσσωρεύονται γρήγορα. Ήταν μια άστοχη αντικατάσταση.
Καθόλου περίεργο που τα PFAS καταλήγουν στο πιάτο μας. Οι συγκεντρώσεις τους θα αυξάνονται διαρκώς, εκτός αν σταματήσει η παραγωγή PFAS.
Πώς θα απαλλαγούμε από την προηγούμενη γενιά PFAS
95 δισ. ευρώ σε 20 χρόνια
Στο Forever Lobbying Project, δημοσιογράφοι και επιστήμονες συνεργάστηκαν για να υπολογίσουν πόσο θα κοστίσει το να τεθεί υπό έλεγχο η κρίση των PFAS.
Ασχολήθηκαν αρχικά με τα πρώτα PFAS, τα μόρια «μακράς αλυσίδας» που έχουν ήδη απαγορευθεί αλλά παραμένουν στο περιβάλλον.
Οι ουσίες αυτές χρησιμοποιούνταν επί δεκαετίες σε αντικολλητικά τηγάνια, συσκευασίες τροφίμων μίας χρήσης και υφάσματα ανθεκτικά στους λεκέδες.
Είναι τα λεγόμενα «4 PFAS της EFSA»:
PFOS, PFOA, PFNA, PFHxS.
Η αφαίρεση των PFAS από τα πιο επιβαρυμένα σημεία στην Ευρώπη θα κοστίσει
4,8 δισ. ευρώ κάθε χρόνο.
Αυτό το κόστος θα βαρύνει τους δημόσιους προϋπολογισμούς της Ευρώπης - ή σε σπάνιες περιπτώσεις, τις βιομηχανίες και τους άλλους υπεύθυνους για τη ρύπανση- ακόμη και αν η χρήση όλων των PFAS σταματήσει αμέσως.
Αν οι εκπομπές συνεχιστούν, ο λογαριασμός αυξάνεται εκθετικά.
Πώς θα απαλλαγούμε απ’ όλα τα PFAS
2 τρισ. ευρώ σε 20 χρόνια
Τα PFAS μικρής και πολύ μικρής αλυσίδας, όπως το TFA, είναι εξαιρετικά κινητικά στο περιβάλλον και μπορούν πολύ εύκολα να εισέλθουν στα κύτταρα των ζωντανών οργανισμών.
Τα περισσότερα φίλτρα νερού δεν συγκρατούν τόσο μικρά μόρια.
Προκειμένου να απομακρύνουμε ένα μέρος από αυτά τα PFAS από το περιβάλλον και να τα καταστρέψουμε απαιτούνται τουλάχιστον
100 δισ. ευρώ το χρόνο.
Δηλαδή πάνω από 2.000.000.000.000 ευρώ στη διάρκεια 20 ετών.
Είναι αδύνατο να αφαιρεθούν τα PFAS από το ανθρώπινο αίμα, από τον αφρό της θάλασσας ή από τη βροχή. Αλλά πολλά μπορούν να γίνουν.
Εάν η ΕΕ ενεργήσει τώρα, μπορούμε να αποφύγουμε το να φθάσουν οι συγκεντρώσεις αναδυόμενων PFAS, όπως το TFA, σε επιβλαβή επίπεδα στο πόσιμο νερό.
Πολλοί από τους υπεύθυνους γι’ αυτή τη ρύπανση ακόμα ισχυρίζονται ότι μόνο η προηγούμενη γενιά PFAS είναι προβληματική. Μια
εκστρατεία πίεσης και παραπληροφόρησης
επιχειρεί να εκτροχιάσει την προτεινόμενη ευρωπαϊκή απαγόρευση των PFAS.
Εάν επιτύχει, θα συνεχίσουμε να πρωταγωνιστούμε σε ένα γιγαντιαίο, μη αναστρέψιμο πείραμα πλανητικών διαστάσεων.